Narampei patannaya carita angkanaya, niak sekre kampong na
kamponga anjo taena tonngare na nikajappui bajiki pammantanganna. I lalanna
anjo kamponga sumpaleng niak sekre tukkalabini taenamo kamma ballasakna,
kasiasina. Na niak todong sekre tukalumannyang taklangga-langga i lalanna anjo kamponga.
Tau kalumannyanga anjo sumpaleng talekbakkami napisakringi ballasaka,
kapakrisanga. Katallassang linona mammadaimi nataenamo nakakurangang. Na
anjo tukalumannyanga tunggalak alloi aklampa mange akjappajappa, battuang kana
akrannu-rannu sipamanakang ri sekrea pammantangang apapaia punna allo lompoi. Na
anjo lapong tukalumannyang niak anakna sitau burakne nikana I Makkuraga.
(Sumber Gambar : Achmad Fauzi) |
Naia tong erok kalompoanna karaenga, anjo anakna niarenga I
Kukang simata salewangang mangkaji manna mamo tena nagannak kanre balanjana, battuang
kana niak ri alloa tena ri banngia. Nasabak nakajappuinna maknassa sikamma
dalleka anu battu ngaseng ri Allahu Taala, kammaya tompa pole nikanaya abalak,
paccoba, kammayami nikanaya kakasiasiang battu ngaseng tonji ri erok kakuasanna
karaeng Allahu Taala, karaeng Malannyinga na Matinggi.
Naia ri wattu akrapponamo lamung-lamunna lapong tukasiasi,
kammayami birallena siagang lamenna, tikring battumami tedonna lapong
tukalumannyang angkanre ngasengi lamung-lamunna lapong tukasiasi, kammayami
birallena.
Apaji na napabattuammo anjo sumpaleng ri passalana
lamung-lamunna ri tukalumannyanga siagang nakabaranna pole. Apa nalarromo
lapong tukalumannyang ri tukasiasia siagang erok tommi nibuno, kammaya tompa pole
taena tommo naerok tukalumannyanga amballi kaju pappalluna. Naia ri wattu nalanngereknamo
kana-kananna lapong tukalumannyang nasapu mami naung barambanna napakamma pakrisik
allanngereki kana-kananna lapong tukalumannyang. Kammami anjo sipak-sipakna
lapong tukalumannyang mange ri tukasiasia.
Nappalak doammo lapong tukasiasi mange ri karaeng Malompoa, "Barangna
nipappidallekiji ati maciknong, battuang kana ati sakbarang andallekangi paccoba
antattabaiai." Apa na napaccinikammi erok kalompoanna karaeng Malompoa ri atanna,
matei manggena I Kukang natuju batu lompo. Naia ri wattu matenama manggena I Kukang
sannakmi pakapacce-pacce parrukna nasabak taena sekre tau anturungi, taena
todong tau erok anngerangi mange ri kuburuka antarawangi nasabak kasiasina. Anngarrukmi
ammakna I Kukang, assolong-solong jeknek matanna, appirau appalak tulung mange ri
suro-surona tukalumannyanga. Apaji naiamo anjo nasuro anngerangi mayakna buraknenna
mange ri kuburuka. Nitarawammi manngena I Kukang mingka taena nisarei misang.
Naia ri wattu matenamo manggena ammantammi I Kukang siagang
ammakna. Naiaji jama-jamanna ammakna iamintu akdengkangi asena taua nampa nisare
tommi tapunna, ia tommi anjo nirekeng sangkama gajina akdengka. Naiami anjo
tapua napallu, ia tommi nakanre, ia tonuni sallang nabuburangi I Kukang.
Tanikana-kanami pakrisikna katallassanna i Kukang siagang
ammakna, tenamo pakrisang i rateanna napisakringi. I Kukang tammakemi baju, tammakemi
saluarak, tattapperekmi punna tinroi, battuang kana akbonjeng-bonjeng mami. Ammakna
aklipak kae-kae tamakbaju ka taena memang todong bajunna. Naia ballak-ballak pammantanganna
runtung-runtung tommi, apaji naklettekmo mange ri sekrea kalikbong ri sekrea
batu lompo. Naanjo babanna kalikbong batua taena nammake pakkekbuk.
Nasiapa are sallona I Kukang siagang ammakna ammantang anjoreng
ri kalikbonga sanggenna akkale tau rungkami, battuang kana niakmo umurukna sampulo
tuju taung, nasabak patirikna annuntuk, akguru ri tucarakdeka sanggenna anjari
pandegarak lompo I Kukang. Naerok kakuasanna karaeng Allahu Taala anjarimi I
Kukang tau kalumannyang, naia tosseng anjo sumpaleng tukalumannyanga nasabak katakakboranna
anjarimi tau pakrisik dudu talla· sakna.
Kammami anne pau-paunna I Kukang.
Terjemahan :
Tersebutlah bagi yang empunya cerita sebuah negeri Antah
Berantah. Di negeri itu berdiam keluarga yang sangat miskin. Di situ tinggal pula
keluarga yang kaya raya, yang tidak pernah mengenal penderitaan dan kesengsaraan.
Mereka hidup serba cukup, bahkan sudah berlebih-lebihan. Setiap hari libur atau
hari raya keluarga orang kaya itu berfoya-foya dan berpesta di sebuah tempat
tertentu. Orang kaya itu mempunyai seorang anak laki-laki yang diberi nama I
Makkuraga.
Adapun keluarga si rniskin itu juga mempunyai seorang anak laki-laki
yang bernama I Kukang. Setiap hari, sang ayah membanting tulang mengumpulkan kayu
bakar dari hutan dan selanjutnya dibawa ke rumah orang kaya untuk dijual.
Meskipun pekerjaannya cukup berat, tetapi upah yang diterima untuk pekerjaan
itu tak setimpal dengan beratnya pekerjaan itu. Terhadap pekerjaan si miskin
upahnya sangat rendah (kayu bakarnya dibeli dengan harga yang sangat murah).
Namun, apa mau dikata, bagi keluarga si miskin tiada tempat bergantung, tiada
tonggak tempat bersandar baginya, hanyalah kepada orang kaya itu tempat
menggantungkan nasib hidupnya.
Adapun istri si miskin, setiap hari ia bekerja di kebun, sedang
mereka masih mempunyai anak kecil yang sedang tidur di rumahnya tanpa tikar,
tanpa bantal, dan tanpa kain. Akan tetapi, berkat kekuasaan dan kebesaran Tuhan
Yang Mahakuasa, anak si miskin itu tetap saja sehat walafiat, walaupun mereka kekurangan
makanan atau gizi rnakanan mereka tidak memenuhi syaratsyarat kesehatan.
Keluarga si miskin ini menyadari bahwa yang namanya rezeki, cobaan, seperti
halnya kemiskinan, semuanya adalah pemberian Allah Yang Maha adil dan Mahasuci.
Ketika kebun si miskin sudah berbuah dan hampir dipetik
hasilnya, yaitu jagung dan ubi yang besar-besar buahnya, dengan tidak
disangka-sangka kerbau milik orang kaya itu datang ke kebun si miskin dan
sekaligus memakan habis semua tanaman jagung si miskin.
Karena kejadian itu si miskin menyampaikan pengaduannya kepada
orang kaya itu. Akan tetapi, orang kaya itu menjawab dengan ancaman akan membunuh
dan tidak akan membeli lagi kayu bakarnya yang diambil di hutan. Ketika ancaman itu tiba di telinga si miskin, kedua suami istri
itu berusaha menerimanya dengan hati yang sabar walaupun sebenarnya merasa
sakit hati diperlakukan seperti itu. Demikianlah sifat dan tingkah laku orang
kaya itu kepada si miskin. Si miskin senantiasa bermohon kepada Tuhan agar ia
diheri keteguhan hati dan kekuatan jiwa menghadapi segala cobaan yang menimpa diri
dan keluarganya. Di balik itu atas iradat dan takdir Yang Maha Esa maka keluhan
si miskin bagaikan jatuh dihimpit tangga lagi karena kepunahan jagung dan ubi
mereka dilanjutkan dengan meninggalnya ayah I Kukang akibat tindisan sebuah batu
besar yang tidak terelakkan. Ketika ayah I Kukang meninggal dunia maka makin
hancurlah perasaan dan penghidupan keluarga si miskin itu ditambah lagi karena
tidak seorang yang datang menjenguk mayatnya apalagi mengantarnya ke kubur.
Dengan perasaan sedih dan hancur istrinya meminta pertolongan
pada seorang abdi si kaya itu untuk mengantarkan suaminya ke tempat peristirahatannya
yang terakhir. Dikuburkanlah ayah I Kukang tanpa diberi nisan penanda dan
taburan bunga.
Tinggallah istri si miskin
bersama dengan anaknya yang sudah tak ber ayah lagi menjalani sisa-sisa
hidupnya. Untuk menghidupi dirinya dan anaknya, setiap hari ia (sang ibu)
menumbuk padi di rumah orang kaya itu dengan upah 'tapu', yaitu sisa-sisa beras
yang kecil-kecil. Tapu itulah yang ia masak untuk dia makan, dan itu pulalah yang
dibuatkan bubur untuk si Kukang.
Kehidupan si miskin makin hari makin menyedihkan dan
dirasakannya seakan-akan tiada lagi penderitaan di atas yang ia rasakan. Si
bocah kecil (I Kukang) sudah tak berbaju dan tak bercelana lagi. Sedang ibunya hanya
memakai sarung yang sangat usang dan sudah robek-robek. Tak tertuliskan kiranya
dengan kata-kata penderitaan hidup yang dialami oleh I Kukang dan ibunya. Rumah
tempat tinggal mereka sudah roboh, dan karena itu mereka pindah ke suatu gua yang
tak berpintu.
Setelah beberapa saat lamanya tinggal di dalam gua itu
jadilah ia seorang pemuda yang ulet. Umurnya kira-kira waktu itu tujuh beias tahun.
Karena keuletannya belajar tentang ilmu bela diri, akhirnya jadilah I Kukang
seorang pendekar ulung yang sangat disegani. Karena keuletannya itu pula I
Kukang menjadi penguasa di negeri itu. Ada pun orang kaya tadi - karena
kekuasaan Tuhan berbalik menjadi orang
termiskin di negeri itu.
Demikianlah cerita I Kukang (si Yatim).
Sumber :
Dikutip langsung dari
Hakim, Zainuddin. 1991. Rupama (Cerita Rakyat Makassar). Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan
0 komentar:
Posting Komentar